Sigortada Reasürans ihtiyacı

Sigortacılık ve reasürans piyasalarında her yılın son çeyreğindeki aylar içinde, sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri arasında, müteakip yıl için geçerli olacak şekilde yapılacak reasürans anlaşmalarının koşulları ve şartları müzakere edilir. Nihayet cari yılın en son gününde, reasürans sözleşmeleri karşılıklı mutabakat sonucu müteakip yılın başından itibaren yürürlüğe girecek şekilde, sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri arasında imzalanır. Yılın son çeyreğine yaklaştığımız bu günlerde ben de bu yazımda biraz reasürans anlaşması/sözleşmesi oluşturma sürecinden bahsedeceğim.

 Bir reasürans anlaşmasını çok basit bir şekilde tanımlarsak; “Sigortacının, sigorta sözleşmeleri ile üstlenmiş olduğu çeşitli risklerden kaynaklanacak finansal sorumluluklarının bir kısmını bir reasürans ve/veya başka bir sigorta şirketine devretmesine imkân sağlayan bir sözleşme” olarak tanımlayabiliriz. Yukarıdaki resimden de görüleceği üzere reasürans sözleşmeleri sigortacının ihtiyaçlarına göre belirlenerek sigortacılık branşı, ürünü, teminatı ve hatta poliçe bazında sigorta şirketleri ile reasürans şirketleri arasında, ihtiyari veya otomatik risk devri yoluyla, bölüşmeli ve/veya bölüşmesiz ve hatta risk havuzu oluşturma yöntemleriyle çalışacak şekilde düzenlenebilir.

Sigorta şirketleri aşağıdaki nedenlerle reasüransa ihtiyaç duyarlar?

• Rizikonun yayılması: Bir sigortacının kârlı bir portföy elde edebilmesinin yolu, sigortalamayı kabul ettiği risklerin (işlerin) nitelik ve tutar bakımından, aynı türden  (homojen) bir yapıya sahip olmasından geçer.
• Sigortacının risk kabul kapasitesinin artması: Reasürans yoluyla, sigorta şirketi hem büyük rizikoları sigorta teminatı altına alma olanağına kavuşur, hem de belirli bir sigorta branşında sigortalamayı kabul ettiği risklerin bir kısmını otomatik olarak reasüröre devredip o sigorta branşında daha çok poliçe keserek genel risk kabul kapasitesini arttırır. Böylece, sigortacı bir yandan kendi finansal gücünün izin verdiğinden daha fazla iş kabul edebilirken, öte yandan da Büyük Sayılar Yasası’na işlerlik kazandırmış olur.
• Sigortacının iş kabul esnekliğinin artması: Bazen, sigortacılar normal koşullar altında kabul etmeyecekleri, ancak rekabet vb. nedenlerle teminat vermek zorunda kaldıkları rizikolarla karşılaşabilirler. İşte böyle durumlarda da sigortacı reasürans sayesinde daha esnek bir risk (iş) kabul politikası izleyebilir.
• Sigorta şirketinin finansal yapısının desteklenmesi: Reasüröre devredilen işlere ilişkin ödenecek tazminatlarda reasürör payına ek olarak, alınacak reasürans komisyonları şirketin istihsal ve yönetim giderlerine katkıda bulunur. Ayrıca, sigorta tazminat taleplerinde bir yıldan öbürüne görülebilecek dalgalanmaların sigorta şirketinin finansal yapısı üzerindeki olumsuz etkileri azaltılabilir. Reasürans uygulamalarının, sigorta şirketinin finansal yapısına bir diğer katkısı da, sigortacının, sigorta ettirenlerin/sigortalıların tazminat taleplerini karşılayabilmek için sürekli nakit bulundurarak finansal kaynaklarını bağlı tutmasına gerek bırakmamasıdır.
• Sigorta şirketleri reasürans yoluyla, risk birikim (kümül) fazlasının yol açabileceği katastrofik hasarların oluşturabileceği finansal kayıpları kontrol altına alabilirler.
• Reasürörden sigortacıya teknik bilgi ve yöntem bilgisi aktarımı gerçekleşir.

Beher sigorta şirketi kendi risk yönetimine ilişkin politika ve stratejilerine uygun bir şekilde reasürans ihtiyaçlarını belirleyerek yurt içinden ve/veya yurt dışından uygun görecekleri reasürans şirketleri ile reasürans anlaşmaları yaparak kendileri için uygun koşullarda reasürans hizmetleri satın alır. Genellikle bir süreç yaklaşımı içinde, esasen diğer mal ve hizmet satın alma süreçlerine benzer şekilde, bir sigorta şirketinin reasürans politikasına uygun olarak reasürans anlaşması oluşturma süreci aşağıdaki adımları içerir:

1)    Araştırma: Direkt sigortacı öncelikle reasürans teminatı ihtiyaçlarını ve amaçlarını belirleyerek bu konuda iş birliği yapabileceği reasürans şirketleri hakkında piyasa araştırması yapar.

2)    Teklif Talebi (RFP: Request for Proposal): Direkt sigortacı, reasürans ihtiyaçları ve amaçları hakkında bilgilendirdiği reasürans şirketlerinden kendisiyle çalışmak isteyen şirketlere detaylı bir şekilde hazırlanmış bir teklif talebi formu (RFP) gönderir.

3)    Teklif Talebine Yanıt: Teklif talebini inceleyen reasürans şirketi kendisine sunulan sigortacılık risklerini kabul etmek isterse reasürans prim fiyatlarını da içeren bir teklif hazırlayarak direkt sigortacıya iletir.

4)    Teklifleri Değerlendirme: Direkt sigortacı kendisine iletilen reasürans tekliflerinin koşullarını ve reasürans prim fiyatlarını inceleyip değerlendirerek teklif veren bir veya birden fazla reasürör ile daha detaylı bir şekilde müzakere etmeye karar verir.

5)    Müzakereler: Direkt sigortacının teknik ve aktüerya ile reasüranstan sorumlu üst düzey yöneticileri ve bazen de başyöneticisi  ile reasürör/ler arasında reasürans teminat kapsamları, prim oranları ve reasürans anlaşmasının diğer koşulları üzerinde genellikle her iki tarafın aktüerlerinin de katıldığı müzakereler gerçekleştirilir. Müzakerelerin tamamlanmasını müteakip direkt sigortacı belirlemiş olduğu sigortacılık risklerinin hangi reasürör(ler)e hangi koşullarda reasürans yoluyla devredeceği konusunda nihai kararını verir. Ondan sonra, direkt sigortacı risk özgüleme (tahsisat) kararı hakkında ilgili reasürörleri bilgilendirir.

6)    Belgeleme (Dokümantasyon): Reasürans anlaşması metninin (wording) yazımını direkt sigortacının kendisi veya reasürör yapabilir. Sözleşme taslağını hazırlamayan taraf, sözleşme metnini dikkatli bir şekilde okuyup incelemeli ve uygun bulduktan sonra onaylamalıdır. Direkt sigortacı reasürörlere devredeceği risk tutarını birkaç reasürör arasında bölüştürmeyi planladığı durumda; tüm reasürörler için aynı   reasürans sözleşmesi metnini kullanmaya dikkat eder. Direkt sigortacı ideal olarak, birden fazla reasürör için aynı reasürans işlem prosedürleri belirleyebilir. Bununla birlikte reasürans prim fiyatları bir reasürörden diğerine farklılık gösterebilir.